1. Wat is de titel van uw proefschrift?

Neurodevelopmental consequences of preterm birth: Dysfunction or adaptation?

2. Wat is de datum en locatie van uw promotie? 

26-06-2023, Academiegebouw Utrecht, Universiteit Utrecht.

3. Hoe bent u ertoe gekomen om dit promotieonderzoek te gaan doen? ('Hoe bent u erin gerold?') 

Ik heb een achtergrond in ontwikkelingspsychologie en heb me tijdens mijn master verdiept in de effecten van acute stress. Ik was direct geïntrigeerd door de veelzijdige een grootschalige effecten van stress en specifiek de relatieve veerkracht die veel mensen van nature beschikken. Na mijn master kwam er een promotieplek beschikbaar bij de afdeling Neonatologie van het Wilhelmina Kinderziekenhuis. Manon Bender en Christiaan Vinkers wilden een nieuwe onderzoekslijn opzetten met een specifieke focus op vroege stress na prematuriteit. Dit project was een ontzettende goede match met mijn interesse in stress en veerkracht. 

4. Kunt u een korte beschrijving geven van het onderzoeksonderwerp en de -methoden? 

Er zijn maar weinig ervaringen die zo moeilijk zijn als vroeggeboorte. Voor zowel de ouder als het kind staan de eerste levensweken in het teken van onzekerheid, tegenslagen en (subjectieve) stress. De complexe en diverse effecten van postnatale stress beïnvloeden veel sterk gecorreleerde (onvolgroeide) biologische systemen na vroeggeboorte. Veel van de stressvolle ingrepen zijn klinisch noodzakelijk en meestal onvermijdelijk. Daarom is een van de cruciale aspecten om te onderzoeken (i) hoe postnatale stress de opkomende, zich nog steeds ontwikkelende hersenen beïnvloedt en (ii) gemotiveerd door de significante interindividuele verschillen in uitkomst, welke baby's mogelijk risico lopen, of veerkrachtig zijn, voor later geestelijke gezondheidsproblemen.

Onderzoek naar het neonatale brein is van oudsher beperkt tot analyses van vooraf gedefinieerde hersengebieden. Hoewel deze aanpak veel inzicht heeft gegeven in ons fundamentele begrip van de vroege hersenontwikkeling, hebben de wiskundige en conceptuele ontwikkelingen van grootschalige hersensystemen het voordeel dat het onvolgroeide brein kan worden onderzocht in termen van een netwerk van onderling verbonden neuronen, wegen en kruispunten die nog in aanbouw zijn. Het idee dat het zenuwstelsel kan worden geïnterpreteerd als een netwerk van onderling verbonden neuronen heeft een lange, illustere geschiedenis in de neurowetenschappen. De recente samenvloeiing van computationele netwerkwetenschappen en (klinische) neurowetenschappen opent verschillende nieuwe mogelijkheden om hersenstructuur en -functie te benaderen vanuit een complex systeemperspectief. 

5. Wat zijn de meest klinisch relevante/ meest opvallende resultaten van uw onderzoek? 

Een essentieel onderdeel van dit proefschrift is gebaseerd op het evolutionair-ontwikkelingsperspectief van stressversnelling, waarin we stellen dat postnatale stress een contextafhankelijke aanpassingsvermogen teweeg brengt. Het onderzoek in dit proefschrift illustreert dat vroeggeboorte wordt gekenmerkt door de versnelde ontwikkeling van grootschalige hersennetwerken en informeert ons over de klinische waarde van neonatale hersenveranderingen. Veerkrachtige baby's worden minder beïnvloed door de mate van postnatale stress, zoals blijkt uit het behoud of de aanpassing van specifieke verbindingen. Dit kan te wijten kunnen zijn aan mogelijke compensatiemechanismen of een aangeboren vermogen om goed om te gaan met stress in het vroege leven. Onze bevindingen leveren bewijs voor de hypothese dat vroeggeboorte niet alleen wordt gekenmerkt door tekorten, maar ook door een contextafhankelijke aanpassing of zelfs door "verborgen talenten" (d.w.z. adaptieve ontwikkelingsprocessen, zoals sociale en cognitieve vaardigheden, die zich ontwikkelen als reactie op een harde en onvoorspelbare omgeving). Deze bevindingen kunnen aanleiding geven tot een verschuiving in het conceptuele kader, mogelijk van een ziekteperspectief naar een stressadaptatieperspectief. 

6. Waar kijkt u het meest naar uit op de dag van uw verdediging? 

Iedereen in mijn omgeving zegt altijd mooi dat een verdediging een viering is van de afgelopen jaren, en zo zou ik het ook graag zien. Een moment waarop veel personen bij elkaar komen om samen een glas te heffen op deze mijlpaal. Daarnaast kijk ik ook wel erg uit naar het moment waarop de pedel met de staf op de grond slaat en zegt “Hora est”.  

7. Waar ziet u het meest tegenop op de dag van uw verdediging? 

Ik denk dat iedereen wel een zekere mate van onzekerheid kent. Dat de twijfels toeslaan, “heb je genoeg voorbereid”, “weet je wel de juiste antwoorden”. En mijn onzekerheid gaat altijd gepaard met zenuwen, dus daar kijk ik tegenop.  

8. Wie is uw grote voorbeeld? 

Er is niet één persoon die ik deze titel kan geven, het is meer het type persoon. Ik haal veel inspiratie uit mensen die vol overtuiging hun leven lijden, zonder enige twijfel. Mensen die onbegane paden durven te nemen, een kant opgaan wat niet in lijn is met wat van hen wordt “verwacht” of wat “logisch” is op basis van hun loopbaan. Deze mensen durven een risico te nemen en zijn in staat hun eigen geluk voorop te stellen.