Sondevoeding: is er iets dat u weerhoudt?
Onderwerpen in dit artikel:
Maakt u zich zorgen over mogelijk nadelige gevolgen van sondevoeding voor kinderen op de lange termijn? Dan is het goed om te weten dat een multidisciplinaire aanpak, bijvoorbeeld in de vorm van een eet-team, de kans op nadelige gevolgen van langdurige sondevoeding kan minimaliseren. Met een goede begeleiding van kind en ouders wegen de voordelen van adequaat voeden per sonde vaak op tegen de eventuele nadelen.
Sondevoeding wordt zorgvuldig overwogen. Soms is sondevoeding noodzakelijk tijdens de medische behandeling van een kind. Bijvoorbeeld vanwege onvoldoende orale inname en (risico op) groeiachterstand.2 De overstap naar sondevoeding kan ingrijpend zijn voor kind en ouders. Ouders en gezondheidsprofessionals vragen zich af of de voordelen wel opwegen tegen eventuele nadelen.
Rust en zekerheid
Sondevoeding is soms nodig en draagt bij aan een betere voedingstoestand en kan daarmee een positieve invloed hebben op ziekte gerelateerde ondervoeding en groei en ontwikkeling. Door de betere voedingstoestand kan een kind ook actiever en vrolijker worden. Verder kan sondevoeding ouders rust geven omdat ze zich minder zorgen hoeven te maken over het eten van hun kind.
Aandachtspunten
Sondevoeding heeft goede begeleiding en nazorg nodig. Niet alleen in het ziekenhuis maar zeker ook in de thuissituatie. Een risico bij langdurige sondevoeding bij jonge kinderen is een vertraagde ontwikkeling van de mondmotoriek. Ook kan een kind negatieve ervaringen in het mond- en keelgebied hebben en een verstoord hongergevoel. Dit kan uiteindelijk leiden tot problemen met slikken en kauwen, tolerantieproblemen en voedselweigering. Vroegtijdige aandacht hiervoor kan gelukkig veel van deze problemen voorkomen. Daarom is goede begeleiding en nazorg essentieel bij sondevoeding. Denk aan het stimuleren van een goede mondzorg en waar mogelijk blijven kauwen en slikken. Ook een heldere communicatie over de verwachtingen van sondevoeding is essentieel. Dit gebeurt bij voorkeur met behulp van verschillende (para)medische zorgprofessionals en/of een multidisciplinair eet-team.
Aanbevelingen uit richtlijnen
De Nederlandse Vereniging van Kinderartsen (NVK) erkent in de richtlijn “Screening en behandeling van ondervoeding bij kinderen” dat sondevoeding gepaard kan gaan met complicaties op langere termijn. Maar de nadelige effecten van sondevoeding wegen volgens de NVK niet op tegen positieve effecten van adequaat voeden.1 Om de kans op nadelige effecten te verkleinen, is een multidisciplinaire aanpak door bijvoorbeeld een eet-team volgens de NVK vaak wel een vereiste.1 Ook in de “Dieetbehandelingsrichtlijn enterale en parenterale voeding” wordt geadviseerd om kinderen met sondevoeding bij voorkeur door een multidisciplinair team te behandelen.
Multidisciplinair eet-team
Aan een multidisciplinair eet-team nemen verschillende gezondheidsprofessionals deel. Denk aan een kinderarts, (preverbale) logopedist, diëtist, psycholoog, (ortho)pedagoog en verpleegkundige. De samenstelling kan verschillen per eet-team; soms zijn ook een maatschappelijk werker, kinderpsychiater, fysiotherapeut en/of ergotherapeut betrokken. Samen helpen ze het kind en de ouders bij het minimaliseren van de mogelijke nadelige gevolgen van sondevoeding. Denk aan het verbeteren van de mondmotoriek en het rustig weer laten wennen aan normaal voedsel. Sommige eetteams zijn verbonden aan een ziekenhuis en er zijn ook tientallen regionaal werkende eetteams. Wilt u in contact komen met een eet-team in uw regio? Een overzicht van eetteams in Nederland is te vinden op de website van de Vereniging Nee-eten!. Mocht uw eet-team er niet tussen staan, dan kunt u de gegevens doorgeven om het overzicht vollediger te maken.
Voorlichting over sondevoeding bij kinderen
De website sondevoedingthuis.nl biedt ondersteuning aan ouders en kinderen die thuis sondevoeding gebruiken. Hierop staat praktische informatie over bijvoorbeeld verzorging van de sonde en tips voor uit eten en vakantie. Ook worden veel gestelde vragen beantwoord.
De Vereniging Nee-eten! heeft samen met ouders, ervaringsdeskundigen en zorgverleners een praatplaat over sondevoeding bij kinderen ontwikkeld. Deze praatplaat geeft ouders een handvat voor het gesprek met de zorgverlener, zodat zij samen kunnen beslissen over de verschillende mogelijkheden rond sondevoeding voor hun kind. In de richtlijn “Screening en behandeling van ondervoeding bij kinderen” wordt deze praatplaat genoemd als geschikt voorlichtingsmateriaal.1 De Praatplaat Sondevoeding bij kinderen is hier te downloaden.
Voordelen van sondevoeding (3,4)
- Een betere voedingstoestand
- Kan een positieve invloed hebben op ziekte gerelateerde ondervoeding en groei en ontwikkeling
- Verbeterde kwaliteit van leven van het kind en de ouders
Mogelijke nadelen van langdurige sondevoeding (3,4)
- Een vertraagde ontwikkeling van de mondmotoriek
- Negatieve ervaringen in het mond- en keelgebied
- Een verstoord hongergevoel
Indicaties voor sondevoeding (5)
- Een voedingsinname van 50-75% van de behoefte wanneer het niet mogelijk is om aan te vullen met energie- en eiwitrijke voeding en/of drinkvoeding
- Bij een voedingsinname met < 50% van de behoefte. Het is dan meestal onmogelijk om het tekort volledig aan te vullen met energie- en eiwitrijke voeding en/of drinkvoeding
- Wanneer orale voeding niet is toegestaan
Referenties
- Richtlijn Screening en behandeling van ondervoeding bij kinderen, Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK), augustus 2021
https://www.nvk.nl/themas/kwaliteit/richtlijnen/richtlijn?componentid=133824512 - Dieetbehandelingsrichtlijn enterale en parenterale voeding, R. Evers en W. Frank, 2010 Uitgevers, februari 2018 https://www.dieetbehandelingsrichtlijnen.nl/richtlijnen/43HK_enterale_en_parenterale_voeding_1.html
- Joosten KFM, Van Waardenburg D en Kneepkens CMF. Werkboek Voeding voor zieke kinderen. VU University Press, 2017
- Burdall OC et al. Paediatric enteral tube feeding. Paediatrics and Child Health. 2017; 27(8):371-377
- Stuurgroep Ondervoeding, https://www.stuurgroepondervoeding.nl/keuzewel-geen-sondevoeding